Vaiana (2016)

‘Vaiana’ is de eerste Disney-film die zich in Oceanië afspeelt, maar verder voelt de film als een herhalingsoefening. Gelukkig maken de fraaie tekeningen van de zee en de originele bijfiguren veel goed.

Een ondernemend meisje in een verre omgeving die een gewichtige taak moet volbrengen. Waar hebben we dat eerder gehoord? Nou, in de Disney-films ‘Pocahontas’, ‘Mulan’, ‘De kleine zeemeermin’, ‘Lilo & Stitch’ en ‘Frozen’ bijvoorbeeld. En dan hebben we alleen de voorbeelden genoemd die meteen in ons hoofd opkwamen. Sinds Sneeuwwitje, die voornamelijk het huishouden van de zeven dwergen deed, en Doornroosje, die het grootste deel van de film sliep, is de rol van de Disneyprinsessen een stuk actiever geworden. In ‘Vaiana’ zien we de titelheldin, klimmen, zwemmen, zeilen en avonturen beleven met allerlei zeemonsters. Vaiana is de dochter van de dorpsleider van een eilandje in Oceanië. Als er geen vis meer gevangen wordt en de kokosnoten rot zijn, begint ze aan een gevaarlijke reis op een wankel bootje om de halfgod Maui te vinden, die alle onheil heeft veroorzaakt. Die moet de dreigende hongersnood voor haar volk ook maar oplossen.

Zelfspot
‘Vaiana’ (dat in de VS trouwens ‘Moana’ heet, zie kader), is een Disney-animatie die zich grotendeels langs de geijkte patronen voltrekt. Een Disneyprinses op een exotische locatie, een grappige sidekick (of twee), een reis om een probleem op te lossen en een tikje magie. Die voorspelbaarheid hoeft het vermaak echter niet in de weg te staan. Bovendien neemt deze film de eigen Disney-wetmatigheden op de hak. Zo vraagt de halfgod Maui onze heldin bezorgd: “Je gaat toch niet zingen? Dan ga ik over mijn nek”, en noemt hij haar prinses “want zo worden alle heldinnen met een sidekick genoemd”. Bovendien zijn die sidekicks hier erg bijzonder. Ze bestaan namelijk uit een ongelooflijk domme haan die elke keer zijn kop stoot, en uit de bewegende tatoeages op de huid van Maui, die als een strip werken en een soort geweten van de halfgod zijn.

Tegenwicht
Die sidekicks zorgen voor enkele vrolijke momenten en bieden daarmee tegenwicht aan de mystiek en ernst van de film.
Die begint al met het mythische oorsprongsverhaal van Oceanië, of iets preciezer het eilandenrijk Polynesië, en voegt daar een hippieachtige oma aan toe die na haar dood als mantarog terugkeert. Spooky. Ook wordt de zee hier als een levend wezen opgevoerd, waarmee Vaiana al op jonge leeftijd een bijzondere band heeft. Voor haar wijkt het water uiteen, zoals de Rode Zee voor Mozes spleet. Het levert enkele schattige scènes op waarbij duidelijk wordt hoe razend knap en geloofwaardig water tegenwoordig via com-puteranimatie getekend kan worden.

Enge momenten
De film kent sowieso enkele enge momenten, met name bij het terughalen van de vishaak waaraan Maui zijn kracht ontleent, die zonder die vishaak net als Donar zonder hamer niets voorstelt. Dat gebeurt in een onderwaterwereld die eng is en verwarrend tegelijk en waar een enorme krab een schrikbewind voert. Ook de scènes met het gevecht tegen een vulkaanmonster zijn mogelijk best pittig voor de jongste kinderzieltjes. Gelukkig staan daar genoeg vrolijke momenten tegenover, leuke liedjes, knappe animatie en een leuke, frisse heldin. Bovendien is de film prachtig getekend, de makers deden dan ook inspiratie op door naar Fiji, Samoa en Tahiti te gaan waar ze met lokale mensen spraken over hun cultuur. ‘Vaiana’ zal geen nieuwe Disney-klassieker worden, maar is wel een prima animatiefilm en een stuk beter dan de gemiddelde animatiefilm die in de bioscopen komt.