Spaak (2017)

Een scheikundestudent die, alsof hij in de tv-serie ‘Breaking bad’ zit, pretpilletjes maakt en ook nog een talentvol baanwielrenner is. Dat klinkt ongeloofwaardig, maar de film ‘Spaak’ is gebaseerd op een waargebeurd verhaal.

Liefst zeven jaar lang was regisseur Steven de Jong (‘De kameleon’, ‘De hel van ‘63’) bezig met de film ‘Spaak’, gebaseerd op de biografie ‘Groot verzet’ van baanwiel-renner Paul Rood. In de film heet de sporter Luuk Meijer en hij wordt gespeeld door
Tim Douwsma, bekend van ‘Onderweg naar morgen’ en zoete hits als ‘Eén zomeravond met jou’. Tims speelfilmdebuut is bepaald geen typecasting, want hier zien we hem drugs gebruiken, zuipen, in het geniep xtc maken op het laboratorium van school en smokkelen. Hij probeert die ‘black bitches’ naar Zweden te smokkelen in zijn fietsframe.

Te bizar
Dat smokkelen mislukt en Luuk belandt in een Zweedse cel. Op zich al een opmerkelijk verhaal. Maar de smokkelaar weet ook nog te ontsnappen op de typische gevangenisfilm-manier: met een zaagje en een stel lakens. Daarna fietst hij doodleuk terug naar Nederland, waar hij weer gaat trainen om kwalificatie voor de Olympische Spelen te bewerkstelligen. Als je het als filmscript zou inleveren, zou iedereen het betitelen als ‘te bizar om waar te zijn’. Maar het is precies zoals regisseur Steven de Jong zegt: “De werkelijkheid is vaak gekker dan je kunt bedenken.”

Bonkige films
Regisseur Steven de Jong is een bonkige Fries en dat kun je merken aan zijn films. Nadere uitleg wordt nauwelijks gegeven en voor rustmomenten is weinig of geen tijd. Tim Douwsma wordt omgeven door klasseacteurs zoals Raymond Thiry, die zijn vader speelt, en Aart Staartjes als de ervaren wielrencoach. Beide acteurs behoren tot de top in hun beroep en maken er het beste van, maar krijgen niet de tijd om echt inhoud aan hun rol te geven. Hun tekst bestaat uit korte zinnen waar weinig van te maken valt. Vergeleken met hen heeft Tim Douwsma veel meer om mee te werken. Ook zijn rol is met grove streken geschilderd, maar omdat hij het grootste deel van de film in beeld is, kan hij nog wel wat emotie tonen en een ontwikkeling doormaken.

Christiane F.
Als biografische film stelt ‘Spaak’ teleur. Het geheel is te fragmentarisch en te kort door de bocht om indruk te maken. Bovendien zijn de verwijzingen naar de Italiaanse wielrenner Fausto Coppi te gezocht. De film slaagt wel als waarschuwing tegen drugsgebruik, want daar krijg je geen trek in als je de desolate plekken ziet waar treurige hangjeugd volledig bedwelmd op vieze matrassen ligt. Ook de rol van Saskia Elise als de verslaafde vriendin van Luuk maakt indruk. Ze is volledig de weg kwijt en verkoopt haar lichaam om haar verslaving te betalen. Dat is een duidelijke verwijzing naar de Duitse film ‘Christiane F. - Wir Kinder vom Bahnhof Zoo’, waarvan Steven de Jong in zijn jeugd diep onder de indruk was.