At eternity's gate (2019)

In 2017 verscheen de film ‘Loving Vincent’, die in prachtige schilderijen het leven van schilder Vincent van Gogh vertelde. Nu kruipt regisseur Julian Schnabel in het hoofd van het schildergenie

Regisseur Julian Schnabel (‘The diving bell and the butterfly’) begon zijn loopbaan als schilder. Geen wonder dat zijn eerste film ‘Basquiat’ over de Amerikaanse streetartist-schilder Jean Michel Basquiat ging. En ook logisch dat hij nu met deze film komt over de laatste jaren van de Nederlandse postimpressionistische kunstenaar in Arles en Auvers-sur-Oise, Frankrijk. Schnabel las alle brieven die Vincent van Gogh verstuurde en vertelt het trieste verhaal van een genie dat zijn tijd ver vooruit was, of zoals Vincent in deze film zegt: “Misschien schilder ik wel voor mensen in de toekomst.”

Dwalen
Het verhaal begint met een café-eigenaar die niet blij is met een expositie van Van Gogh (Willem Dafoe, l.). “Zoiets wil niemand zien.” Van Gogh schildert niet
natuurgetrouw, maar zoals hij iets ziet en dat valt niet in goede aarde. Vincent schildert vooral buiten. Dankzij de uitvinding van verf in tubes hoeven schilders niet meer in hun atelier te blijven en
Van Gogh trekt er hele dagen op uit om de natuur in zich op te nemen. We zien hem minuten-lang met zijn ezel en andere schilderbenodigdheden door het landschap dwalen op zoek naar iets dat hem raakt. Hij schildert landschappen, bomen, en gaat zo volledig op in de natuur dat hij soms zelfs bewusteloos raakt.

Gesticht
Er wordt vaak gefilmd vanuit het oogpunt van Vincent zelf, met het onderste deel van de film wazig om zijn geestesgesteldheid aan te geven. Want door drank en geslachtsziekten is hij geestelijk in de war. Hij is weliswaar een genie op schildergebied, zoals zijn collega Gauguin (Oscar Isaac, linksboven) zegt, maar in de omgang met anderen is hij een onhandige zonderling. Vincent heeft ruzie met jongeren in de buurt, beweert dat hij entiteiten ziet en laat zich vrijwillig opsluiten in een gesticht. Om over zijn afgesneden oor nog maar te zwijgen, maar daar wordt in deze film met opzet weinig aandacht aan besteed. Het lijkt een noodkreet te zijn geweest van een eenzame man die verpieterde in Arles maar ondertussen zijn beroemdste schilderijen maakte.

Denken
Er zijn diverse films en miniseries gemaakt over Vincent van Gogh, waaronder ook een Nederlandse miniserie met Barry Atsma in de hoofdrol. Schnabel laat goed zien hoe Van Gogh opgaat in zijn werk, leeft voor het schilderen en misschien wel alleen tijdens zijn kunstbeoefening vrij is van zorgen en helder kan nadenken. De regisseur-schilder laat Vincent in de film zeggen dat hij schildert omdat hij dan “stopt met denken”. Dat verklaart wellicht het manische creëren, waar hij helemaal in op gaat. Willem Dafoe speelt Van Gogh de ene keer rustig en blij in de natuur, en juist verward als hij met mensen omgaat. Zonder veel te praten neemt hij ons geloofwaardig mee in de verwarrende psyche van de schilder. Het leverde hem terecht een Oscar-nominatie op voor Beste Acteur.