Snel geld (2010)

De enerverende thriller 'Snel geld' biedt niet alleen een inkijkje in de gecompliceerde Zweedse misdaadwereld, maar geeft ook een indringend beeld van de mens achter de misdadiger.

Als het om het misdaadgenre gaat, heeft Zweden een reputatie hoog te houden: van legendarische personages als Martin Beck en Kurt Wallander tot de recente 'Millennium'-boeken en films rond computerhacker Lisbeth Salander. De nieuwste ster onder de Zweedse misdaadschrijvers heet Jens Lapidus. Deze als strafrechtadvocaat begonnen auteur maakte naam met zijn 'Stockholm'-trilogie. Het eerste deel, 'Snel geld' ('Snabba cash'), is door critici geprezen als 'het meest gedetailleerde boek ooit' over de Zweedse onderwereld. Om alle details uit dat ruim 400 pagina's tellende meesterwerk in één film te passen, is onmogelijk, maar ook de film is uitstekend gelukt. Zowel in boek als film staan drie personages centraal: de Chileen Jorge (Matias Padin) komt aan de kost als een drugshandelaar. De Joegoslaaf Mrado (Dragomir Mrsic) combineert als alleenstaande vader de zorg voor zijn dochtertje met zijn soms wat wankele positie binnen een Joegoslavische bende. En dan is er nog de statusgevoelige student JW (Joel Kinnaman), die zich in zijn hang naar luxe verkijkt op de gevaarlijke verleiding van de drugswereld en het snelle geld. Een belangrijk gegeven, zowel bij boek als film, is dat de privésituaties van de personages een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van de plot.

Nieuwe drugsbende
Dat begint al als Jorge aan het begin van de film uit de gevangenis ontsnapt. Hij zoekt onderdak bij zijn zus, maar die wijst hem de deur want de laatste keer dat er mensen naar Jorge op zoek waren, werd haar vriend in elkaar geslagen. Zo kruist Jorge min of meer bij toeval het pad van de als taxichauffeur bijklussende JW, die de Chileen redt als hij door Mrado te grazen wordt genomen. Deze actie geeft JW de moed om zich aan te bieden als de financiële man van de nieuwe drugsbende die mede door Jorge wordt opgezet. JW introduceert de bende bij de vader van zijn vriendin Sophie (Lisa Henni), een bankdirecteur die door de financiële crisis in grote problemen is gekomen. Zo kan de drugsbende het geld van hun operaties witwassen, een goed voorbeeld van hoe de onderwereld greep krijgt op de bovenwereld. De Joegoslavische bende waar Mrado deel van uitmaakt, duldt echter geen indringers op haar terrein, zodat het na wat schermutselingen al snel oorlog wordt.

Misdadigers met twee kanten
Opvallend aan 'Snel geld' is dat het een film zonder helden is. In eerste instantie ben je geneigd met JW mee te leven. Hij komt uit een eenvoudig gezin in het noorden van Zweden en wil voor zichzelf in Stockholm een beter bestaan opbouwen. Een herkenbare invalshoek, ware het niet dat er met JW's morele kompas iets grondig mis is. Mrado is op het eerste gezicht een koele killer. De zorg voor zijn dochtertje - die hij overal mee naartoe neemt - heeft echter zijn ogen geopend, zodat hij nog één klapper wil maken om daarna uit het wereldje te stappen. Jorge lijkt op het eerste gezicht de meest egoïstische van het stel, maar hij leeft wel volgens een persoonlijke code waarbij hij mensen die hem ooit hebben geholpen, nooit laat stikken.

Bijzonder meeslepend
Zo is 'Snel geld' een film die geen zwart-wit verhaal vertelt, maar talloze grijstinten bevat. Een grijze film is het echter niet geworden. Integendeel, 'Snel geld' is niet alleen vlot verteld, regisseur Daniel Espinosa laat ook zien over een krachtige, visuele stijl te beschikken, die je moeiteloos het verhaal intrekt en het geheel bijzonder meeslepend maakt. 'Snel geld' is een ijzersterke misdaadthriller, die doet uitkijken naar de vervolgfilm.