Babi Yar. Context (2021)

Begin april werd duidelijk dat Russische troepen in het Oekraïense dorp Boetsja vlakbij Kiev wellicht honderden burgers hadden gedood. Opvallend detail: op zo’n vijftig kilometer afstand van Boetsja vond eind september 1941 een slachtpartij van een andere orde plaats. Bij het ravijn van Babi Jar, onder de rook van Kiev, werden in twee dagen tijd ruim 33.000 Joden door de Duitse bezetter doodgeschoten en in massagraven gedumpt. De plaatselijke bevolking was destijds blij dat de Duitsers hen van het wrede Stalin-regime hadden bevrijd en protesteerden niet toen hun Joodse buren werden weg- gehaald. De Oekraïense filmmaker Sergej Loznitsa maakte eerder documentaires over de burgeroorlog in zijn land (‘Donbass’) en de begrafenis van Stalin (‘State funeral’). Nu toont hij tot in detail hoe het drama van Babi Jar zich voltrok.

Historisch besef
Loznitsa is een filmmaker die zich bij voorkeur bedient van archiefmateriaal. Hier heeft hij dan ook allerlei uniek beeldmateriaal opgespoord dat de massamoord van context voorziet, vandaar de filmtitel. Beelden tonen de inval van de Duitsers en het warme onthaal door de Oekraïense bevolking dat enorm had geleden onder het beleid van Stalin. Ander archiefbeeld toont hoe de Joodse burgers worden verzameld en naar Babi Jar gebracht. Daar voltrekt zich de slachting. Het zijn gruwelijke beelden, die menig kijker zullen schokken, maar Loznitsa is van mening dat ook deze episode nooit vergeten mag worden. Het slot van de film laat nog de naoorlogse executie van enkele schuldigen zien. Dina Pronicheva is een van de overlevenden die als getuige haar verhaal doet. Een vrolijk avondje film levert dit niet op, maar voor ons collectieve historisch besef is dit eigenlijk een must-see.